Mutluluğumuzu belirleyen şeyler nelerdir? Bazı insanlar diğerlerinden daha mı şanslı doğarlar? 

Bir önceki yazımda genetik olarak sahip olduğumuz bir mutluluk eşiğimiz olduğundan ve yaşadığımız bazı olayların bizleri belirli süre daha mutlu veya daha mutsuz hale getirmelerine rağmen mutluluğumuzun zaman içerisinde önceden sahip olduğumuz düzeye geri döndüğünden bahsetmiştim. Bir şey üzerindeki genetik ve çevre etkilerinden bahsedince ise aklımıza ikiz çalışmaları gelir. Tek yumurta ikizi olan ve erken çocukluk döneminde birbirinden ayrılmış ikizlere ulaşılarak merak edilen sorulara yanıtlar aranır. İkiz çalışmalarının bilime olan katkısı çok büyüktür.

1990lı yıllarda David Lykken ve Auke Tellegen ve arkadaşları psikolojik özelliklerin genetik ve çevresel etkileri üzerine yürüttükleri çalışmada binlerce ikize ulaşmış ve onları uzun yıllar boyunca gözlemlediler. Araştırdıkları psikolojik özelliklerden birisi de mutluluktu. Araştırmacılar tek yumurta ve çift yumurta ikizlerinin mutluluk düzeylerini karşılaştırdıklarında tek tumurta ikizlerinin mutluluk düzeyinin çok benzer olduğunu fark ettiler. Ancak bu bulgu hala mutluluğun genlerle olan ilişkisini yeterince kanıtlamamaktadır. Daha güvenilir bir sonuç tek yumurta ikizi olup farklı çevrelerde yetişen kişilerin karşılaştırılmasıyla elde edilebilir. Araştırmacılar bu açıdan değerlendirmeler yaptığında, tamamen farklı çevrelerde, farklı koşullarda yetişmiş olsalar dahi tek yumurta ikizlerinin mutluluk düzeylerinin çok benzer olduğunu görmüşlerdir. Araştırmalarının sonuçlarına göre mutluluğumuzun %50'si genlerimiz tarafından belirlenmektedir. Bu yüksek orandan anlaşıldığı üzere bazı insanlar mutluluk düzeyi bakımından daha şanslı doğmaktalar. Ancak kendi mutluluğumuzu belirlemenin büyük bir kısmı hala bizim elimizde.

Mutluluk konusunda yaptığı çalışmalarla ve Nasıl Mutlu Olunur? Arzuladığınız Yaşamı Elde Etmek İçin Yeni Bir Yaklaşım adlı kitabıyla ünlü olan profesör Sonya Lyubomirski'ye göre mutluluğumuzun %50'si genlerimiz tarafından belirlenirken sadece %10'u yaşam koşullarımız tarafından belirleniyor. Yani sandığımızın aksine çok paramızın olup olmaması, evli olup olmamamız, hayalimizdeki işi yapıyor olmak, hayalimizdeki şehre taşınmak ve benzeri yaşam olaylarının mutluluğumuz üzerindeki etkisi çok daha az. Geriye kalan %40'ı belirleyen şey ise kendi davranışlarımız. Bazı insanların daha şanslı doğmuş olabileceğinden bahsetmiştik ama %40 gibi bir oranı kendimizin belirleyebiliyor olması motive edici bir bulgu. Görünen o ki mutluluk eşiğimizi yükseltip, mutluluğumuzu sürekli kılmak mümkün.

Lyubomirski mutlululuğu bir sonuç değil bir süreç olarak ele almak gerektiğini söylüyor. Egzersiz yaparak kaslarımızı güçlendirmek gibi mutlulukla ilgili egzersizler yaparak da mutluluk kasımızı güçlendirebiliriz. Mutluluk konusunda çalışan bilim insanları, insanların mutlu olmaları ve mutluluk hallerinin devamını sağlamaları için bazı önerilerde bulunmuşlardır:

- Minnettar olun, minnettarlığınızı belirtin.

- Aile, arkadaşlık gibi yakın sosyal ilişkilere önem verin ve zaman ayırın.

- Meditasyon yapın.

- Düzenli egzersiz yapın.

- Sosyal karşılaştırmalardan uzak durun.

- "şimdi"de yaşayın.

Bu yazıyı yazarken mutluluğun benim için ne olduğu ve mutluluk kasımı güçlendirmek için neler yapıtığım üzerine bolca düşünme fırsatım oldu. Benim için mutluluk "tatmin olma hali", "tatminkar hissetmek" olabilir. İçinde bulunduğum durumlardan, yaptığım şeylerden, ilişkilerimden tatmin alıyorsam mutlu hissediyorum. Mutluluk halimin devamı için de minnettar olduğum, şükrettiğim şeyleri günlük olarak not almaya çalışıyorum. İnstagramda "Duygu Ajandası" adlı hesapta günlük farkındalık soruları yer alıyor. Şükür günlüğümü tutarken bu sorulardan da faydalanıyorum. Bazı bilim insanları mutluluğun çok öznel ve ölçülemez bir kavram olduğunu söylüyor, bunun yerine "öznel iyi oluş hali" demeyi tercih ediyorlar. Peki sizin için mutluluğun tanımı nedir? Mutluluk kasınızı güçlendirmek için ne gibi egzersizler yapıyorsunuz?

* Lykken, D., Bouchard, T., McGue, M., & Tellegen, A. (1990). The Minnesota Twin Family Registry: Some Initial Findings. Acta Geneticae Medicae Et Gemellologiae: Twin Research, 39(1), 35-70. doi:10.1017/S0001566000005572

* Karaçay, B. Mutlu Beyin. Tubitak Popüler Bilim Kitapları: Ankara, 2018.