Mutluluğa ulaşmak ve bunu sürdürebilmek pek çoğumuzun hedefidir. İyi bir işe sahip olmak, gerçek aşkı bulmak, lüks şeyler satın almak, hayalini kurduğumuz üniversiteyi kazanmak, mükemmel bir vücuda sahip olmak, şehir değişikliği yapmak, para... Bunlara sahip olduğumuzda mutlu olacağımızı ve hatta mutluluğumuzun sonsuza kadar süreceğine inanırız. Peki gerçekten böyle midir? Mutlu olmak için gerek her şeye sahip gibi görünen insanların mutluluk düzeyleri gerçekten hep çok yüksek midir?
Parayı ele alalım. Yüksek bir maaşla işe başladığınızı ya da piyangodan para kazandığınızı düşünün. Para bizi gerçekten daha mutlu eder mi? Daha yüksek bir kazanç hayattan aldığımız tatmini artırır mı? Birçoğumuz bu soruya evet yanıtını veririz. Güney Kaliforniya Üniversitesinden iktisatçı Richard Eastering bu konuyu ilk sorgulayan isimlerden birisidir. 1950-1970li yıllar arasında ekonomik gelir ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkiyi araştırmış ve kişi başına düşen milli gelirin dört kat artarken mutlu olduğunu söyleyen kişilerin sayısında çok az bir artış olduğunu görmüştür. Easterling 'tüketim toplumunun insanları mutlu etmede yetersiz kaldığını' söylemiştir. Daha sonra bu konuda yapılan birçok araştırma da aynı bulgulara ulaşmıştır. Temel ihtiyaçları karşıladıktan sonra sahip olunan para miktarının fazlalığıyla mutluluk düzeyi arasındaki ilişki beklenenden çok daha azdır. Temel ihtiyaçlardan bahsettim çünkü bu ihtiyaçlarını karşılayamayan kesimlerde para ile mutluluk düzeyi arasındaki ilişki güçlüdür. Temel ihtiyaçlarını bile karşılayamayan insanlar için gelir düzeyi arttıkça mutluluk düzeyinin de arttığı görülmüştür.
1978 yılında yapılan bir çalışmada 3 grup insanın geçmişteki, o andaki ve gelecek için tahmin ettikleri mutluluk düzeyleri sorulmuştur. Bu gruplar şöyledir: birinci grubu piyango kazanan 22 kişi, ikinci grubu bazı kazalar sonucunda sakat kalmış kişiler, üçüncü grubu ise kontrol grubu oluşturmuştur. Araştırmanın sonucunda beklenenin tam tersi bir şekilde piyango kazanan kişilerin günlük etkinliklerden kontrol grubuna göre anlamlı derecede daha az zevk aldığı görülmüştür. Piyango kazanan kişilerin bir süre sonra piyango kazanmayan kişilerden daha mutlu olmadığı anlaşılıyor.
Evli çiftlerle ve bekarlarla yapılan bir çalışmada yeni evlenen çiftlerin evliliklerinin ilk birkaç yılında diğer gruptan anlamlı ölçüde daha mutlu olduğu ancak 1-2 yıl sonra bekarlar ve evliler arasında mutluluk düzeyleri arasında anlamlı düzeyde bir farklılık olmadığı görülmüştür. Görüldüğü gibi gerçek aşkı bulmak ve o kişiyle evlenmek de sandığımızın aksine mutluluk düzeyimizi uzun süre yüksek tutmuyor.
Kırmızı bir spor araba aldığınızı veya hayalinizde üniversiteyi kazandığınızı, hep istediğiniz o şehirde yaşamaya başladığınızı düşünün. Bunlar mutluluk düzeyimizi bir süre için artırmaktadır ancak sürekli değildir, zaman içerisinde bizi ilk baştaki kadar mutlu etmediğini görürüz. Bu yeni durumlara uyum sağlarız. İlk baştaki kadar heyecanlanmayız. Bu durum aynı gözümüzün karanlık bir ortama alışması veya ortamda bulunan bir gürültüye bir süre içerisinde alışmak gibidir. Bilim insanları bunu 'hedonik adaptasyon' olarak adlandırmıştır. Sahip olduğumuz fiziksel uyum sürecine benzer şekilde psikolojik bir uyum sistemine de sahibiz. Tam tersi için durumlar için de hedonik adaptasyonu görmek mümkündür. Yaşadığımız üzücü olaylardan sonra bu durumun hep süreceğini, bir daha mutlu olamayacağımızı düşünürüz ancak zaman içerisinde bu duruma alıştığımızı, uyum sağladığımızı fark ederiz. Hapishaneye yeni giren insanlarla yapılan bir çalışmada o andaki ve geleceğe dair tahmini mutluluk düzeylerini değerlendirmeleri istenmiştir. Daha sonra tekrar değerlendirme yapıldığında bu kişilerin mutluluk düzeylerinin bekledikleri kadar düşük olmadığı görülmüştür.
Görünen o ki doğuştan sahip olduğumuz bir mutluluk eşiğimiz var ve yaşadığımız bazı olaylar bizim bir süreliğine daha mutlu veya daha mutsuz hissetmemize sebep oluyor ancak mutluluk düzeyimiz zaman içerisinde doğuştan sahip olduğumuz mutluluk düzeyine geri geliyor. Mutluluk çok uzun zamandır ilgilendiğim bir konu ve bu konuda yazmaya devam edeceğim. O zamana kadar sizler de mutluluk düzeylerinizi öğrenmek isterseniz şu linklerden test yapabilirsiniz: Authentic Happiness Inventory , PERMA.
* Intelisano, S. (2016). Happiness in prison.
* https://www.coursera.org/learn/the-science-of-well-being
* Karaçay, B. (2019). Mutlu Beyin.
Ayşe Karabağ
2022-06-16 03:12:54Hediye Yalçıner
2023-11-15 00:46:51Çok Teşekkürler ❤